رشد سریع شهرنشینی سبب شده به ابزارهای دقیق برای برنامه‌ریزی شهری بیش‌ازپیش نیاز باشد. سامانه اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های تحلیل مکانی، نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های شهری، توسعه پایدار، بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و مشارکت شهروندان ایفا می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین کاربرد gis در برنامه ریزی شهری آشنا می‌شویم.
- در صورتی که شما پروژه gis در زمینه برنامه ریزی شهری دارید، با مراجعه به صفحه انجام پروژه gis می توانید اقدام به ثبت سفارش پروژه خود نمایید.
یکپارچه‌سازی داده‌های شهری برای تصمیم‌گیری هوشمند
ازجمله مهم‌ترین کاربرد gis در برنامه ریزی شهری، یکپارچه‌سازی داده‌ها است. این امر کمک می‌کند امکان ترکیب داده‌های مختلف مانند جمعیت، کاربری زمین، شبکه‌های حمل‌ونقل، کیفیت هوا و حتی اطلاعات مشارکتی شهروندان وجود داشته باشد. این داده‌ها که در حالت عادی پراکنده و گسسته هستند، در سیستم GIS ساختاریافته و به نسخه قابل تحلیل درمی‌آیند.
این قابلیت به برنامه‌ریزان شهری کمک می‌کند تصویر جامع‌تری از شرایط فعلی شهر داشته باشند و مطابق با آن برنامه‌ریزی نمایند. برای مثال ترکیب نقشه تراکم جمعیتی با داده‌های شبکه مترو می‌تواند مکان مناسب احداث ایستگاه جدید را مشخص کند. اضافه کنیم یکپارچه‌سازی داده‌ها سبب کاهش خطاهای تصمیم‌گیری، صرفه‌جویی در زمان و هزینه و نیز افزایش هماهنگی بین نهادهای مختلف شهری می‌شود.
- برای اجرای دقیق Gis در برنامه ریزی شهری، انتخاب نرم افزار درست بسیار با اهمیت است. در مقاله “بهترین نرم افزار gis” می توانید با نرم افزار های مهم gis آشنا شوید.
برنامه‌ریزی کاربری زمین و Zoning
ازجمله اصلی‌ترین وظایف شهرداری‌ها، تعیین کاربری زمین و جانمایی طرح‌های جامع شهری است. GIS با تحلیل اطلاعاتی همچون شیب زمین، نزدیکی به زیرساخت‌ها، ریسک سیلاب و جمعیت‌پذیری، کمک می‌کند مناسب‌ترین نوع کاربری هر قطعه زمین مشخص شود.
به کمک کاربرد gis در برنامه ریزی شهری، می‌توان مناسب‌ترین زمین‌ها را برای ساخت مسکن، فضای سبز، واحدهای تجاری و صنعتی شناسایی کرد. این سامانه می‌تواند طرح‌های تفصیلی شهری را با دقت بسیار بالا به‌روزرسانی کند. تقسیم‌بندی اصولی زمین سبب می‌شود تعارضات کاربری کم شده و کیفیت زندگی شهری بهبود پیدا کند. به دنبال آن توسعه شهری نیز اصولی پیش خواهد رفت.
طراحی و بهینه‌سازی شبکه حمل‌ونقل شهری
GIS از مهم‌ترین ابزارها در طراحی سیستم‌های حمل‌ونقل به‌شمار می‌آید. با استفاده از داده‌های مکانی می‌توان مسیرهای پرتردد، گره‌های ترافیکی، مکان‌های قابل توجه برای احداث ایستگاه حمل‌ونقل عمومی و شبکه‌های دوچرخه‌سواری را شناسایی کرد.
در حقیقت این کاربرد gis در برنامه ریزی شهری سبب می‌شود امکان مدل‌سازی جریان ترافیک، شبیه‌سازی سناریوهای مختلف و ارزیابی تاثیرات آن روی سفرهای روزانه صورت بگیرد. علاوه بر آن با کمک gis امکان تعیین مکان پارکینگ‌ها، پایانه‌ها و ایستگاه‌های بین‌راهی نیز وجود خواهد داشت. استفاده از نرم افزارهای GIS در حمل‌ونقل شهری سبب افزایش کارایی، کاهش آلودگی هوا، صرفه‌جویی در وقت شهروندان و نیز بهبود دسترسی‌پذیری به نقاط استراتژیک می‌شود.
مدل‌سازی و شبیه‌سازی آینده شهر
GIS امکان مدل‌سازی سه‌بعدی و شبیه‌سازی توسعه آینده شهر را فراهم می‌کند. برای مثال با کمک کاربرد gis در برنامه ریزی شهری می‌توان تاثیر احداث یک برج بلندمرتبه را روی سایه‌اندازی پارک‌های اطراف، دید بصری و ترافیک بررسی نمود.
علاوه بر آن با کمک gis می‌توان بررسی کرد اگر یک پروژه ساختمانی در یک منطقه انجام شود، چه تاثیری روی قیمت مسکن، تراکم جمعیت یا مصرف انرژی خواهد داشت. وجود این پیش‌بینی‌ها به کاهش ریسک و افزایش اثربخشی پروژه‌های شهری کمک می‌کند. مدل‌سازی آینده‌نگر GIS از ابزارهای اساسی در برنامه‌ریزی توسعه پایدار، به‌ویژه در شهرهای در حال گسترش است.
پایش و مدیریت زیرساخت‌های شهری
از دیگر کاربرد gis در برنامه ریزی شهری، نظارت و مدیریت روی زیرساخت‌های شهری همچون لوله‌کشی آب، برق، گاز و فاضلاب است. این اطلاعات روی نقشه ثبت می‌شوند و در صورت بروز مشکل، محل آن قابل شناسایی خواهد بود. با کمک این سیستم، واحدهای خدمات شهری می‌توانند نگهداری پیشگیرانه انجام دهند و از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کنند.
کاربرد gis در برنامه ریزی شهری سبب می‌شود پروژه‌های نوسازی شبکه‌های فرسوده با اولویت‌بندی درست انجام شود. استفاده از GIS سبب افزایش طول عمر تاسیسات شهری، صرفه‌جویی در منابع و بهبود کیفیت خدمات‌رسانی به شهروندان خواهد شد.
- اگر پروژه ای دارید که یکی از ابزار کارش gis می باشد، می توانید با چند کلیک پروژه خود را از صفحه انجام پروژه های دانشجویی ثبت کنید.
مدیریت مخاطرات طبیعی و محیط‌زیست شهری
GIS می‌تواند مناطق پرخطر مانند گسل‌های زلزله، نقاط مستعد سیلاب، رانش زمین یا مناطق آلوده را شناسایی کند. وجود این داده‌ها برای تهیه نقشه‌های خطر و تعیین سیاست‌های ایمنی شهری حیاتی خواهد بود. علاوه بر این نکته کاربرد GIS در مدیریت شهری می‌تواند به ارزیابی تاثیرات زیست‌محیطی پروژه‌های عمرانی کمک کرده و در حفظ فضاهای سبز، منابع آب و تنوع زیستی شهری موثر باشد.
تعیین شاخص‌های آلودگی هوا، صوت و نور نیز با GIS قابل انجام است. مشخصا وجود این قابلیت‌ها سبب افزایش تاب‌آوری شهر در برابر بحران‌ها شده و در توسعه شهری هم راستا با محیط زیست نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
مشارکت شهروندی و تصمیم‌گیری مشارکتی
وجود سامانه‌هایی نظیر PPGIS (GIS مشارکتی) به شهروندان کمک می‌کنند برای ثبت نظرات، نگرانی‌ها یا پیشنهادات خود اقدام کنند و آن‌ها را مستقیما روی نقشه شهری ثبت نمایند. وجود این اطلاعات در کنار داده‌های رسمی، می‌تواند تصویر واقعی‌تری از نیازهای شهری ارائه دهد و به سیاست‌گذاران کمک کند در تدوین طرح‌های مردم‌محور موثرتر عمل کنند.
برای پیگیری این منظور و پیاده‌سازی آن می‌توان از پلتفرم‌هایی مانند Maptionnaire بهره برد که یکی از موفق‌ترین نمونه‌ها در حوزه مشارکت شهروندی به‌شمار می‌رود. مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری، حس تعلق به شهر را تقویت کرده و به ایجاد شهری عادلانه، فراگیر و پایدار کمک خواهد کرد.
بهبود عدالت فضایی و خدمات‌رسانی شهری
از دیگر کاربرد gis در برنامه ریزی شهری، توزیع عادلانه خدمات و منابع در سطح شهر است. GIS می‌کوشد با تحلیل فاصله تا مراکز درمانی، مدارس، فضای سبز یا حمل‌ونقل عمومی، مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته را شناسایی نماید. بر اساس اطلاعات به دست آمده از gis می‌توان سیاست‌هایی برای ارتقا سطح خدمات در مناطق کم‌برخوردار طراحی کرد. GIS در سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی در مناطق مختلف شهری نقش مهمی برعهده خواهد داشت. تحقق عدالت فضایی باعث کاهش نابرابری اجتماعی و افزایش رضایت عمومی از زندگی در شهر خواهد شد.
نتیجه‌گیری مطالب و کلام پایانی
GIS ازجمله ارکان‌های اصلی در برنامه‌ریزی شهری مدرن است که نقشی فراتر از یک ابزار نقشه‌برداری برعهده دارد. می‌توان از کاربرد gis در برنامه ریزی شهری برای مواردی همچون مدل‌سازی سه‌بعدی آینده شهر، مشارکت عمومی، مدیریت منابع، حفاظت از محیط‌زیست و … خدمات، بهره برد.
در حقیقت GIS به مدیران شهری کمک می‌کند تصمیم‌گیری درستی داشته باشند و براساس داده‌های به دست آمده سیاست‌های اصولی اتخاذ کنند. در زمانی که شهرها با رشد جمعیت، کمبود منابع و چالش‌های اقلیمی روبرو هستند، بهره‌گیری از GIS یک انتخاب هوشمندانه بوده و یک ضرورت حیاتی برای توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود.
سوالات مهم در رابطه با کاربرد gis در برنامه ریزی شهری
- GIS در برنامه‌ریزی شهری چه نقشی ایفا می‌کند؟
GIS با جمع‌آوری و پردازش داده‌های فضایی سبب می‌شود تصمیم‌گیری در زمینه توسعه شهری، زیرساخت‌ها و خدمات شهری هوشمندانه‌تر دنبال گردد. در حقیقت این نرم افزار به بررسی پارامترهای زندگی شهرنشینی پرداخته و با بررسی نقاط پرتردد برای احداث مواردی همچون ایستگاه اتوبوس یا مترو کاربرد خواهد داشت. - GIS چه کمکی به مدیریت بحران و مخاطرات طبیعی می‌کند؟
این سیستم می‌تواند مناطق پرخطر را شناسایی کرده و گسل‌ها، مسیر سیلاب یا مناطق آلوده را مشخص نماید. این امر سبب می‌شود بتوان از GIS برای پیشگیری و مدیریت بحران شهری کمک گرفت. - آیا می‌توان با GIS آینده توسعه شهری را پیش‌بینی کرد؟
مشخصا بله، با کمک مدل‌سازی سه‌بعدی و شبیه‌سازی پروژه‌های شهری می‌توان اثرات ساخت‌وساز را بررسی کرد. با کمک این سیستم می‌توان توسعه شهرنشینی را روی پارامترهایی چون جمعیت، مصرف انرژی، دید بصری و قیمت املاک مشخص نمود. - GIS چگونه می‌تواند به برنامه‌ریزی کاربری زمین کمک کند؟
این سیستم با تحلیل داده‌هایی همچون شیب زمین، ریسک سیلاب و جمعیت، کاربری مناسب برای هر قطعه زمین را مشخص خواهد کرد.
